ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

            Çocuğun tuvalet eğitimine ortalama  2-3 yaş arası uygun ve hazır olduğunu söyleyebiliriz. Tabi ki bu her çocukta farklılık gösterir. Çevrenizdeki herkes komşularınız, büyükanne büyükbabalar, arkadaşlarınız ‘aaa hala bez mi kullanıyorsunuz’ ‘benim çocuğum daha 1,5 yaşında öğrenmişti’ gibi cümlelerle sizi zorlayabilir kendinizi yetersiz hissetmenize neden olabilirler ama siz yılmayın çocuğunuzu yarışa sokmayın önemli olan çocukların bu süreci erken yaşta geçmesi değildir. Erken olması çocuğunuzun daha zeki olduğu anlamına gelmez. Bunlar normal gelişim süreçleridir çocuğunuz yürümeyi öğrendiği gibi tuvalet eğitimini de öğrenecektir.

Çocuğunuzun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

1. Çocuğunuz yürüyebiliyorsa,
2. Pantolonunu indirip kaldırabiliyorsa,
3. Çiş ile kaka saatleri belirli bir düzendeyse,
4. 3-4 saat süresince kuru kalabiliyorsa (ki bunun anlamı mesane kapasitesi ve kontrolünün gelişiyor olmasıdır),
5. Altı ıslak veya pis olduğunda bundan rahatsız oluyor değiştirmenizi  söylüyorsa,
6. Hareketlerinde artık bağımsız davranabiliyor ve ‘ben yapıcam’ cümlesini daha sık kullanıyorsa,
7. Kısa ve öz talimatları anlayabiliyorsa (‘topu tut, oyuncağını getir gibi’) tuvalet eğitimine başlayabilirsiniz.

Eğitime Hazırlık;

            Şimdi çocuğunuz yukarıda saydığım özelliklere uyuyorsa çocuğunuza eğitime başlayacağınızı bu aşamada söylemeyin (önce kendi hazırlıklarınızı yapın);

1. İlk olarak anne baba ve varsa diğer bakım verenler olarak (dadı, büyükanne-büyükbaba gibi...)  bu sürece önce kendinizi hazırlayın. Neticede arada altına kaçırmalar gece alt ıslatmaları gibi bir gerçekle karşı karşıya kalacaksınız burada  bıkıp, yorulup tekrar bez bağlamak ya da öfkelenip cezalandırmak çok yanlış bir tutum olur. Bütün süreci başa alır hatta çocuğunuzun kafasını iyice karıştırır. Gece ve gündüz eğitimine aynı anda başlanmalısınız gündüz bezsiz gece bezli olmak yine çocukların kafasını karıştıran bir durumdur.
2. Eğitime başlamadan önce 1 aylık bir çizelge hazırlayıp çiş ve kaka zamanlarını not alın. Bir sağlık problemi yaşamadığı sürece genelde çocuklar aynı düzende tuvaletlerini yaparlar. Bunu bezin kuru kaldığı zamanları not ederek te yapabilirsiniz,
3. Çocuklar anne-babasını taklit ederek öğrenirler eğitime başlamadan tuvalete gittiğinizde neler yaptığınızı anlatın. çocuğa tuvaleti nasıl kullanması gerektiğini gösterin. Cinsiyetine uygun rol model seçimi önemlidir yani babanın oğluna, annenin kızına yardımcı olması, daha rahat bir ortam sağlayacağından çocuğun güven kazanmasına yardımcı olur.
4. Tuvaletin ne olduğu ve nasıl kullanıldığıyla ilgili yaşına uygun bir kitapta hatta oyuncak  bebek üzerinde göstererek anlatmak çok ilgisini çekecektir. Tüm bunları yaparken olayı büyütmeyin normal bir oyun oynar gibi çocuğu zorlamadan yapın, diğer kişilerle çocuğunuzun yanında eğitimle ilgili konuşmayın,
5. Lazımlık yerine doğruca tuvalete geçmek daha pratiktir her gittiğiniz yerde lazımlık taşımazsınız, lazımlıktan bir de tuvalete geçme sürecini yaşamazsınız, kirli lazımlık temizleme derdinizde olmaz..

Eğitim süreci;

1. Hem sizin için hem de çocuğunuz için doğru zamanı seçin, sağlık açısından sorun olmayan, taşınma, bakıcı değişikliği yeni bebek gibi değişlik dönemlerinde olmamasına özen gösterin. Genelde yaz ayları ailelere daha kolay geliyor bunu da düşünebilirsiniz.
2. Artık tuvaleti kullanması gerektiğini anlatan bir açıklamayla harekete geçebilirsiniz. Kendisinin iç çamaşırı kullanmak için yeterince büyüdüğünü belirtin, hatta ilgisini çekebilecek  yeni iç çamaşırları birlikte seçilebilir.
3. Önceden kaydettiğimiz çiş ve kaka saatlerine bakarak ona göre tuvalete götürebilirsiniz. Genelde yemeklerden sonra bağırsak hareketlenmesi daha olasıdır. 5-10 dk. bekleyebilirsiniz sıkılırsa eline renkli kitap oyuncak verebilirsiniz oyalaması için. Birlikte hikaye okuyabilirsiniz. Hiç bir şey olmazsa sorun değil temizliğini nasıl yapacağını anlatarak göstererek yapın. Geceleri de yine çizelgenize göre 2 saatte bir alarmınızı kurup tuvalete götürün.
4. Çocuğunuzun yediğine içtiğine dikkat etmek kabızlık yaratacak yiyeceklerden uzak durun kabızlık yaşayan çocuk için tuvalete gitmek korkutucu olacaktır. Yatmadan öncesinde çok sıvı tüketmemesine dikkat edin.
5. Altına kaçırdığında veya tuvaletini yere damlattığında kızmayın ya da ceza vermeyin, nötr olun.

 

    Normal gelişimine rağmen 4 yaş ve sonrasında verilmeye başlanan tuvalet eğitimi için geç kalınmış diyebiliriz. Bunun nedeni klinik kabızlık, idrarını tutamama gibi sağlıkla ilgili fiziksel problemlerden kaynaklı olabileceği gibi, yetişkinlik döneminde uzun süreli sorunlar halini alabilir. Eğer eğitim sürecinde sorun yaşıyorsanız doktorunuzdan yardım almanız doğru olacaktır.

            Tüm bu anlattıklarımla ilgili soru ve yorumlarınızı bekliyorum umarım yeteri kadar açık olmuştur. Diğer yazılarda görüşmek üzere hoşçakalın..

Uzman Psikolog Nurdan BEŞEN