ÇOCUKLARDA ÖFKE NÖBETLERİYLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ

Yürümeye yeni başlayan çocuklar davranışlarını kontrol edebilmek için bir yetişkinin yardımına ihtiyaç duyarlar. Çocuğunuza şöyle yardım edebilirsiniz;

1. Duygularını öğretin: Duygularını doğru bir şekilde ifade edebilmesi için önce onların farkında olması lazım. Çocuğunuza duygularını fark etmesi için yardım edin; öfkelendiğinde “şu an buna sinirlendin seni anlıyorum” diyebilirsiniz. Başkaları üzerinden de anlatabilirsiniz örneğin “Televizyondaki adamın yüzüne bak öfkeli görünüyor değil mi?”  gibi konuşmalar yapabilirsiniz. Çocuğunuzla öfke ve diğer duygularla ilgili konuşmanız onun duygusal farkındalığını arttıracağından hem diğerlerinin hissettiğini hem de kendi hissettiklerini çok daha iyi anlayacaktır. Öfke duygusuna saygı gösterin kabul edin ancak çocuğunuza şunu anlatın; öfke duygusu normaldir ama agresif davranışlar değil!

2. Çocuğunuzun doğru davranışlarını yakalayın: Davranışlarından memnun olduğunuzda; iyi bir şey yaptığında ya da  yapmak için çabaladığında bunu gördüğünüzü belli edin, takdir edin, teşekkür edin. Örneğin “Ben hatırlatmadan yemeğe geldiğin için teşekkür ederim”, “ben telefonla konuşurken sabırla beni beklediğin için teşekkür ederim”, “çikolatanı kardeşinle paylaştığın için çok mutlu oldum” , “gerçekten ne olduğunu söylediğin için çok teşekkürler” “ biliyorum sıranı beklemek senin için zor ama bunun üstesinden geldin aferin sana” gibi... 

3. Fiziksel hareket: Çocuklara enerjilerini doğru şekilde  atmaları için yaşlarına uygun fiziksel egzersiz ve hareket fırsatları sunmalıyız. 

4. Öfke nöbetlerini önlemeye çalışın:  Nöbetin ne zaman başlayacağını tahmin edebilirseniz bir oyun ya da başka bir faaliyetle çocuğun dikkatini dağıtmaya çalışın.

5. Sakin olun: Çocuklar duygu metrelerdir. Yani siz stresliyseniz onlarda olacaktır eğer siz huzurluysanız onlarda aynen sizin gibi huzurlu olacaklardır bu yüzden sakin olun olamıyorsanız da sakinmiş gibi yapın.

6. Hayır deyin ve tutarlı olun: Her çocuk kurallara ve sınırlamalara ihtiyaç duyar yoksa ne yapacağını bilemez. Açık olun, kurallar çocuğunuz tarafından tam olarak anlaşılır olsun bunun için onunla konuşun anlatın. Çocuk yetişkinin kesin sınırlar koymadığını düşünürse, nöbet geçirmeye devam edecektir; bu nedenle kesin sınırlar konulması önemlidir. Pes edip sınırı kaldırmayın, tutarlı olun bir gün evet dediğinize diğer gün hayır demeyin. Tutarsızlık çocuğun kafasını karıştırdığından bu neredeyse her zaman daha fazla öfke nöbetine yol açar.

7. Doğru örnek olun: Sizin sinirlendiğinizde nasıl davrandığınız tabi ki çocuğunuza verebileceğiniz en büyük öğretidir. Siz doğru davranışlarda bulunursanız o da öğrenecektir. 

8. Çocuğu sınırlamak ve tutmak için bir teknik geliştirin: Sıkı sıkı sarılmak, sakinleşene kadar çocuğun kendini güvende ve kontrol altında hissetmesini sağlar. Çocuğu tutarak yavaş ve sakin bir sesle onunla konuşun. Çocuğun duygularının nazik ve sakin bir fiziksel destekle sınırlanması, ona önemsendiğini hissettirir. Bu aynı zamanda kontrolünü kaybettiğinde yalnız kalmayacağına dair güvence verir. Çocuğun öfke duygularını bu şekilde sınırlandıran kişiyle ilişkisi iyi olmalıdır. Yetişkin çocuğun öfkesini güvenli bir şekilde “tutar” böylece çocuk kendini kontrolsüz kalmış hissetmez. Bu çocuğun tekrar sakinleşmesini sağlar. Bir öfke nöbetinin ortasında ya da saldırgan olan çocukla olanları tartışmaya çalışmanın bir yararı yoktur. Konuşabilmek için çocuğun sakinleşmesini beklemek gerekir. 

9. Basit, açık talimat verin: Bu davranışı durdurması gerektiğini açıkça uyarın, ancak neden durdurması gerektiğini açıklamaya çalışmayın. Yürümeye yeni başlayan çocuklar bunu anlamazlar.

10. Kendilerini ifade etmelerini çocuklara öğretin: Örneğin, "Ben senin benim oyuncağımı istemeden almandan hoşlanmıyorum.” Demesi için çocuğu cesaretlendirin.” Önceden onu iyi gözlemler ve neye sinirlendiğini anlarsanız kendini ifade etmesi için ona daha kolay yol gösterirsiniz. Nasıl hissettiğini sözle anlatamıyorsa resim yaparak anlatmasını sağlayabilirsiniz tabi ki sakinleştikten sonra. 

Çocuklarda Öfke Nöbeti Nedir ve Ne Zaman Ortaya Çıkar?

ÇOCUKLARDA ÖFKE NÖBETİ

            Öfke nöbeti, çoğunlukla küçük çocuklarda görülen kontrol dışı bir kızgınlık ve sinir patlamasıdır.  Çocuk bu yaşta duygularını nasıl kontrol edeceğini bilmediği için öfkelendiğinde ne yapacağını bilemez, biz yetişkinler gibi kendi kendini sakinleştiremez. Bu nedenle çocuk öfke nöbeti sırasında ağlar, bağırır, tekmeler, vurur, çığlık atar, tepinir, hatta kendine zarar verecek davranışlarda bulunabilir.

            Genelde 2 yaşındaki çocuklarda daha çok görülür. Bu dönemdeki çocukların gelişim özelliklerine göre normaldir. Özellikle çocuk hasta ya da yorgunken ortaya çıkar, ancak çoğu zaman çocuktan bir şey yapması ya da yapmaması istendiğinde, inatlaşma sonucunda ortaya çıkar. Çok rahatsız edici olmasına rağmen büyümenin normal ve önemli bir parçasıdır.

            Amacımız çocuğun öfkesini yok saymak ya da baskılamak değil, kabul etmek ve onu nasıl idare edebileceğini, nasıl başa çıkabileceğini ya da öfkesini kabul edilebilir şekilde nasıl göstereceğini öğretmeliyiz. Çocuklara öfkelendiği için kızmayın duygularda hata olmaz çocuğunuza kızar ve öfkesini bastırmasını öğretirseniz bu duygu onun için zarar verici olacaktır. Mutluluk gibi öfke de normal bir duygudur ve çocuğun sadece bunu nasıl yöneteceğini öğrenmeye ihtiyacı vardır.

            Çocuğun öfke duygusunun nedeni; acı veren  duygularını önlemek için bir savunma olabilir; örneğin başarısızlık, düşük benlik saygısı, özgüven eksikliği ve sosyal izolasyon duyguları ile ilişkili olabilir; ya da kaygı ile ilişkili olabilir. Eğer böyle bir neden varsa hangi olaylardan sonra öfke nöbeti yaşadığına dikkat ederek tam nedenini bulabilirsiniz. Bu konuda öğretmeninden de yardım alabilirsiniz. Soruna göre yaptığınız yardım yetersiz oluyorsa bu konuda bir uzmandan yardım almakta fayda vardır.

             

ÖFKE NÖBETİ NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR?

            Hayal kırıklığı: Çocuk bir şeyi yapmaya çalışıp beceremediğinde yaşanabilir. Ya da  başkalarına derdini anlatamadığında.

            Bir yetişkinin dikkatini çekmemesi: Yürümeye yeni başlayan çocuk, olumsuz şekilde bile olsa dikkat odağı olmayı sever. Anne babası ya da başka biri daha önce bir öfke nöbetine büyük bir ilgi göstermişse, çocuk aynı taktiği şeyi tekrar deneyebilir.

            Bağımsızlık isteği: Yürümeye yeni başlayan çocuk bağımsız olmaya çabalar. Çoğu zaman “Ben yapıcam!” diye tutturur.

            Reddedilmek: Bir yetişkin çocuğa istediği bir şeyi vermeyi reddedebilir ya da daha büyük bir çocuk oyuncağını elinden aldığında.

            Açlık, yorgunluk: Bu durumlarda çocuklar daha duyarlı olur ve sinirlendiklerinde gösterdikleri tepkiyi etkileyebilir.

            Sınırları ve kuralları sınamak: Küçük çocuklarda zaman kavramı oluşmadığı için sabır, zaman ve bekleme kavramlarını anlayamaz. Anne baba, “ sabırlı olman ve sıra sana gelene kadar beklemen gerek” dediğinde bunu anlayamaz. Ya da birazdan ya da bir dakika dediğinizde bu sözcükler onlar için bir şey ifade etmez. Dolayısıyla bu durum onları öfkelendirebilir.